7. Zatia. Apirilak 11

Zer egingo dugu ba, txangora joan. 7tan iratzargailua. 7:10etan ni lehena; nola ez. 8:15etarako gosaltzen ari gara. Nik ez dut gogo handirik, bart izandako afariak asetu ninduen nonbait. Zukua eta tea bai ordea. Motxilak erdi prestatuta utzi ditugunez, hortzak garbitu eta azken errepasoa emanda, behera. Harreran, koletadun gida bat genuen zain; Mas. Bizarra eta belarritakoa ere…jebia akaso? Me cae bien. Aparte beste hamar bat pertsona, txangorako bildurik.

Motxilak bertan lagatzeko esan digu, maleten gelan sartuko dituztela. Gelako “giltza” itzuli dugu eta kanpoan zegoen busera. Atzealdean eseri gara, eta zoritxarrez, hurrengo hotelean, berritsuak eseri zaizkigu inguruan, kubatar ahoberoa barne. Iraitz erdi lo zegoela, oihuka hasi da. No comment.

Beste hotel batzuetatik pasa gara jende gehiago jasotzera, eta busa ia bete egin da.

Harresiak, Teodosio II.aren agintepean eraiki ziren, V. Mendean. 6,5 kilometrotako luzera dute, eta Marmara itsasotik Urrezko Adarrera iristen dira. Ehunka urtez Konstantinopolis babestu zuten arabiar, bulgariar, errusiar eta turkiarren erasoetatik, baina 1453.an Mehmet II.a Konkistatzaileak harresiak zulatzea lortu eta hiria hartu zuen. Ondorengo Sultanek harresiak zaindu zituzten, XVII. Mendea arte behintzat. Gaur egun, berritze lanetan dihardute.

Harresiak goian, eta behean...kaskoa?

Busa, Mehmet II.ak zabaldutako zulogunetik irten da, Eyüperako bidean. Eyüpen, busa teleferikoaren ondoan geratu eta bertan jaitsi gara guztiok. Hor zebiltzan Kastroko bi bikoteak. Gu ikusi eta kriston poza hartu dute, nola ez. Haiekin etengabe berbatan eta barreak botatzen aritu gara teleferikora igo aurretik, bitartean, eta ondoren.

Ostiralean bezala, Urrezko Adarraren bistak errepikatu ditugu, oraingoan behintzat badakigu parean ikusten den eraikin eraberritu erraldoia garai bateko hiltegia zela, duela hamar urte arte ingurua erabat kirasten zuena. Egun, kongresuetarako eraikina bilakatu dute. Gidak Urrezko Adarra zergatik esaten zaion ere aipatu digu; bere garaian, zubirik ez zegoenean, urteko sasoi jakin batetan, eguzkiak, iluntzean, itsas adarreko urak urre koloreekin tindatzen zituelako. Oso erromantikoa, ezta? Era berean, Pierre Loti, inguru honetan hain famatua den idazlea, errealitatean nahiko idazle kaskarra zela, eta bere balorea, arestian aipatu lez, Inperiotik Errepublikara emandako pausuaren kanpoko lekuko izatean datzala.

Ordu erdi izan dugu libre; tabakoa erosteko aprobetxatu dugu, eta eskaileretan esertzeko, bizitza, eta turistak, pasatzen ikusteko. 10:30tan denak bildu eta aurrekoan bezala, oinez jaitsi gara, Kastrokoekin noski, meskita aldera. Ez dago ostiralean bezain beste jende, ez horixe. Masek meskita oso garrantzitsua dela adierazi digu, hiriko garrantzitsuena, ondoan, Eyüp Ensariren hilobia dagoelako. Eyüp Ensari, Mahomaren jarraitzaile eta bizkartzaina zen. Konstantinopolis hartzen saiatu zirenean, VII. Mendean, Eyüp zendu zen, ia 80 urte zeuzkala. Une horretan gudaroste musulmanaren jenerala zen. Eyüp hiltzean, bere hilobia ondo gorde zuten, eta 1453.an Mehmet II.ak hiria konkistatu zuenean, ustez hilobia zegoen tokian meskita bat eraiki zuten. Taldeko kide gehienak meskitan sartu dira, gu ordea, aurrekoan zintzilik lagatako Eyüp Ensariren hilobia ikustera sartu gara. Oinetakoak kendu, poltsan sartu, eta barrura. Iznikeko azulejo urdinak barra-barra.

Jendeak serio samar hartzen du erlijioa hemen, eta hori teorian estatu laiko batetan gaudela. Emakume asko errezatzen, ia estasi egoeran. Erreparo eman dit kamara ateratzea, bai bata baita bestea ere. Dena dela, ondoan neukan tipo bat argazkiak ateratzen ikusi, eta animatu naiz bideo kamara ateratzera. Berehala irten eta aurrekoan ikusi ez genituen inguruak ikusi ditugu. Gaur igandea izanik denda asko itxita. Meskita ondoko plazara itzuli, eseri, eta jendea noiz azalduko zain egon gara. Eguraldia majo.

Denak bildu eta buserantz. Busera igo, eta bueltan zenbait gauza berri ikusi ditugu. Ortodoxoen patriarkatua, Bulgariarren Esteban Done eliza…Atatürk zubia igaro, eta jendea bere hoteletan lagatzen hasi gara, Taksim inguruko Ramada Plazatik hasita. Hiria modu erosoan ikusteko aukera eman digu honek. Hotelera iritsi, eta aireportura eraman behar gaituen busa ailegatzeko ia 50 minutu falta direla aprobetxatuz, ondoko eraikinean dagoen garitoan zer jateko erosi dugu: bi pizza zati, bi brownie eta edariak. Terrazatxoan eseri gara eta zirimolen artean jan dugu dena. Hoteleko harrerara itzuli gara ordua gerturatzen ari dela ikusita, eta motxilak jasota, gainontzekoekin busa noiz iritsiko zain egon gara. 13tan azaldu ordez, 13:25tan iritsi da busa. Egia esan trafikoa asko okertu da, horretan txirrindulari itzuliak ez zuen lagunduko prezizamente.

Busera igo, eta Sabiha Goçen aireporturantz, asiar aldeko aireportua. Bidesaria duen Bosforoko zubia pasa dugu. Trafikoarekin arazoak izan dira eta berandu samar ailegatu gara; dena dela, gure txarterrean zetozen beste batzuek okerrago pasa dute, taxiz ere joan behar izan baitute. Busetik jaitsi, eta harrigarria, aireportuaren eraikinean bertan sartzeko segurtasun kontrola, nahiz maletak fakturatzera eraman. Nire pila eta bateriekin problemak izan dira; eskerrak Masek tipari fakturatzeko direla esan dion. Fakturatzea…hain mantso joan da dena!

203. atea dagokigu, eta oraindik 32 LTY dauzkagu. Zerbait edateko irrikatan, Burger King bat ikusi, eta bertan zerbait jatea otu zaigu, prezioak oso garestiak dira ordea, eta 32 LTYrekin ez dugu bi menurako…hortaz, bi irabiatu eskatu ditugu zeozer edatearren eta dirua xahutu arren. Iraitzen lankidea ikusi dugu orduan; hark ere gaur arratsaldean dauka hegaldia, eskala Balentzian eginda noski. Erositakoak erakutsi dizkigu: faltsuak izan arren, Made in Italy eta guzti jartzen omen duten oinetakoak, lepoko zapia, belarritako eta eraztuna, larruzko berokia…Orduantxe gure Irungo lagunak azaldu dira, eta haiekin izan gara abioira sartu garen arte. Edari bila jarraitu dugu, baina ez dut edaririk botilan topatu, eta eskerrak, ze hegazkinera igo aurretik, beste segurtasun arkua baitago, eta ez dute likidorik pasatzen uzten.

Bueltako bidea sosoa oso. Neskak 5. lerroan, Kastrokoak erdibidean nonbait…eta gu 33. lerroan, ingurukoak pairatzen. Bero, egarriz, lo hartu dut atera eta berehala, baina ordu bete eskas geroago esnatu eta ezin lorik berriz hartu. Oso luzea egin zaigu. Atzeko tipoari entzun diodanez, joaneko bidaian, abioia askoz azkarrago joan zen, 4 ordutako bidea 3 ordutan egin baitzuen, eta horregatik ailegatzean busik ere ez zegoela esan du.

Azkenean, leihotik, Bartzelona, Iruña, Zumarraga eta Eibar ikusita, 20:10etan lurra hartu dugu. Ea zorte pixka batekin motxilak azkar atera eta Pesa hartzerik dugun, bestela…beste ordu bete itxaron beharra eta Donostiara ailegatzean toporik ez. Irundarrekin hizketan geundela, motxilak atera dira, jaso, eta muxu bana emanda, korrika irten gara. Bilbobusan zain Kastrokoak zeuden. Haiek agurtu, eta busera. Ozta-ozta harrapatu dugu, baina bai, barruan gaude. Ondo.

21:45rako ailegatu gara Pio XIIra, ez zegoen trafikorik ia. Easoko topo geltokira lagundu nau Iraitzek, bendin makinatik zerbait atera, eta Iraitz agurtuta 22:15tako topoan etxera. Istanbul? Primeran; jende berria ezagutu dugu gainera. Honela bai. Bihar astelehena. Deus gertatu ez balitz bezala…

6.Zatia. Apirilak 10

7:30tan punttuan piztu da telebista. Ni lehena, nola ez. Azkar, eta goiz, gosaldu dugu gaur, eta “jeton” bi hartuta (2x1,50 LTY), tranbiara joan gara. 9:15tan geratuak gaude Eminönün. Tranbia lepo doa, hala ere, tartetxo bat egin eta sartzea lortu dugu. Tigre usaina. Nahiz eta bost minutu beranduago ailegatu, ez da arazorik izan ze neskak gure tranbia beretik jaitsi baitira. Tranbiatik jaitsi, azpiko pasabidetik pasa, eta aurrez aurre topatu dugu “Bosphorus”etik txangoak egiten dituen TDI konpainiaren txarteldegia. Jende dezente hemen ere.

Nahiz eta teorian txartel bakoitzak 25 LTY balio, bostengatik 100 LTY kobratu dizkigu. Ondo hasi gara. Barkua 10:35tan ateratzen da, eta jendea dagoeneko kola egiten ari da, nahiz eta ordu bete baino gehiago falta den. Gu ez gaude horretarako prest, eta Gàlata zubiko taberna zulo batetara joan gara zeozer bero hartzera. Atenditu gaituen tipoak Schumacherren antza zuen. Komunetik pasa ondoren, jendea igotzen hasi dela ikusi, eta allá ke vamos. Tipoari kobratzeko esan eta hamaika buelta eman ditu kanbio bila. Desesperatzen hasia nengoen, baina azkenean bueltak ekarri ditu.

Hau da barkua.

Barkura igo eta topatutako aurreneko eserlekuetan eseri gara, lehen pisuan, bi emakumeren ondoan. 11:40tan martxan jarri da asuntoa. Ea zer moduz.

Bosforoan barku andana dabil, bai garraio publikoa, baita turistentzako (gurea kasu) eta baita kargazko itsasontzi erraldoiak ere, betiere itsaso beltzetik edo beltzera doazenak.

Itsas bazterrean ikusi dugun aurreneko gauza interesgarria, Dolmabahçe jauregia izan da. Dolmabahçe, 1856.ean eraiki zen, Abdul Mecit sultanaren aginduz. Topkapi utzi, eta orduandik hauxe izan zen sultanen bizileku. Atatürk bera hemen hil zen 1938.an. Jauregi honen itxura, erabat mendebaldekoa da; Europa erdialdean topatuko genukeen garai bereko edozein jauregiren itxura.

Lehen parada bat egin du barkuak, europar aldean. Ez dakit inor igo ala jaitsi den; ez zait iruditu.
Aurrerago, 1973an inauguratutako Bosforoko zubi azpitik igaro aurretik, Mecidiye meskita barrokoa ikusi dugu. Txikitxoa eta txukuna. Hortik aurrera, “yali”ak, itsas bazterrean eraikitako luxuzko etxeak. Esanguratsuenetariko bat, Egiptoko enbaxada dena, zoritxarrez, azken boladan maizegi gertatzen zaigun lez, obretan zegoen, eta aldamioak besterik ez ziren ikusten. En fin.

Mecidiye meskita eta behean Egiptoko enbaxada

Bosforoan zehar jarraitu dugu; alde batetan Mehmet II.ak 1452.an eraikitako Europa gotorlekua ikusi dugu, eta XIV. Mendeko Asiako gotorlekua bestean. Hau da Bosforoaren punturik estuena; 700 metro alde batetik bestera.

Europa gotorlekua.

Asia gotorlekua beheanHemendik igaro eta berehala, asiar aldean gelditu gara, Kanlica herrian. Herri honen jogurta oso famatua da, eta barkukoek hori oso ondo dakitenez, aprobetxatu, eta jogurtak salgai jartzen dituzte. Guk, amore eman, eta erosi ditugu, noski. Oso onak. Gure ondoan zihoazen atso biak, Milango italiarrak, nahian geratu dira, ez baitira konturatu. Azkenean, atzoko brasildarrekin bezala, haiei eta haiekin argazkiak ateratzen aritu gara…

Fatih Sultan Mehmet zubia

Kanlicatik, Europara berriz. Yeniköy herrixkan beste geldiune bat egin du barkuak. Oraindik beste bi parada egin behar ditu, europar aldean biak, Anadolu Kavagira ailegatu aurretik.

Anadolu Kavagi, Asiako aldean dago. Txangoa honaino iristen da. Bertan ordu bi dauzkagu barkua bueltako bidea hartzen duen arte. Lotsagarria iruditu zait jatetxe batekoak banderatxoak astintzen aritu direnean bezeroak erakarri nahian; penagarria benetan.

Jatetxe eta katu pila hemen Asian. Mendi puntan dagoen Bizantziarren XIV. Mendeko gaztelura ez igotzea erabaki dugu, eta bazkaltzeko toki bila, menua 15 LTYan zeukan jatetxe batetan sartzea erabaki dugu. Goiko pisuan bazkaldu dugu. Kalamarrak, muskuiluak, entsalada eta arraina errea (dorada). Guztira 80 LTY. Prezio ona. Frenteko jatetxe batetan, urrutitik Ritxiren antza zuen tipo bat ikusi dugu. Begiratu argazkian ea zer iruditzen.

Bazkaltzetik irten, eta kaia ondoko terraza batetan eseri gara, kafea/tea hartzera. Jendea barkuan sartzen hasi denean, kolan jarri eta barrura. Oraingoan, aurrealdean behean egon gara, sofa batzuetan. Batzuk kanpoan ibili dira, beste batzuk ordea siesta bota asmotan. Azkenean haur batzuekin jolasean aritu gara eta buelta ez zaigu hain astuna egin. Bueltan, joandakoan eginiko parada berdinak egin ditu barkuak.

17tan ailegatu gara, otoitzerako deia egiten ari zirela. Tren geltoki paretik igarotzean, neskek komuna behar zutela eta, nik falta zaizkidan postalak erosteko aprobetxatu dut. Ondoren, la vorágine; dendak, dendak eta dendak. Azkenean, taberna irlandar batetan sartu eta zerbezak eskatu ditugu. Biarritzen errugbi partida amaitzen ikusi. Irabazi dute. Bide batez, postalak idatzi. Neskak beste zerbait erostera joan, eta hotelera joan dira trasteak eramatera. 21:15tan geratu gara haiekin Santa Sofia eta Meskita Urdinaren arteko banku horietan afaltzera joateko. Gu taberna zuloan geratu gara, beste zerbeza bat edaten eta telebistan saskibaloia ikusten. Dena dela, zerbeza bukatu, eta tabernatik irten gara, postontzi baten bila. Santa Sofia ondoan, kristoren montajea ari dira jartzen, ze bihar hastekoa da Turkiako txirrindularitza itzulia, eta etapa bertan amaitzen baita. Postontzia topatu, kartulinak bota, eta nesken zain…21:50 arte.

Gozo denda. Ez dira txoixoak, ez horixe.

Berandu, baina oso guapak azaldu dira. Zein ordu zen ikusita, eta gosea zegoela ikusita, itxura italiarreko jatetxe batetan sartu gara, han plaza ondoan bertan. Pasta eta pizza. 146 LTY. Barreak bota ditugu zerbitzariak “¿quieren algo de POSTER?” galdetu duenean eta besteak “Casillas es muy amigo mío” esandakoan. Kafea hartzera neskek ezagutzen zuten inguruko taberna “rokero” batetara joan gara (Dire Straits, M-Clan, Blur…). Telebistan Real Madrid-Bartzelona botatzen ari ziren eta jendea arretaz ikusten…

Barre gehiago bota ditugu, eta 00:40ak aldera hoteletarako bidean oinez. Bidean ere barreak (ke graciosos ke somos), eta ea bihar zer egiten dugun, guk txangoa baitugu. Gogo handirik ez egia esan, eta goizean goiz jaiki beharra dugu gainera. Ikusiko dugu zer egiten dugun.

Portzierto, gaurkoan 9890 pausu, ia 7 kilometro. Jaisten, baina nahikoa da.

5.Zatia. Apirilak 9

Azken boladako ohiturekin jarraikiz, iratzargailua piztu da, eta ez diogu jaramonik egin. 9:10tan dutxara. Inoiz baino beranduago, 10:04tan ailegatu gara 7. solairuko jangelara. Arduradunak ez gaitu harrapatu. Azkar gosaldu dugu. Gaurko saltxitxak tomateakin ziren, eta bizpahiru platerean jartzen ari nintzela, batek alde egin dit eta kamiseta (horia) zikindu. Guay. Eskerrak ondoren komunean zertxobait txukundu dudan orbanaren asuntoa. Telebistan eguneroko bideoak ikusten aritu gara (interesgarria oso Turkiak Eurovisionerako aurkeztu behar duen kantua: Manga taldearen “we could be the same”), eta berandu samar irten gara, 11:20ak aldera edo, kontutan izanik 12tako Eminönü inguruan geratuak gaudela; juxtu samar akaso.

Harrigarria, baina merkatu txikia dago auzoan; ez dago denda nahikorik ditxosozko herri honetan, eta gaur merkatu txikia…en fin. Paso egin dugu. Nahiago izan dugu gelan botata egon une batez.

Zein ordua den ikusita, Iraitzi bide berri bat aztertzea proposatu diot. Ditxo y hetxo. Ohiko tranbiaren bidea jarraitu ordez, Atatürk bulebarrean gora Sehzade meskitaraino; bertan Valens akueduktua ezkerretara utzi eta Suleymaniye kaletik izen bereko meskitaraino ailegatu gara, eta unibertsitatearen ipar harresitik, kale eta denda tartean maldan behera Eminönüraino. 12:04tan ailegatu gara. Lehenak. Neskak apur bat beranduago topatu ditugu; hori bai, Iraitz etzanda zegoen dagoeneko.

Suleymaniye meskita
Eminönü ingurua Gàlata zubiaren ondoan

Lehenik eta behin, kafe bat hartzea otu, eta zer hobe George Clooneyrengana joatea baino? Lau kafe, te bat eta hiru jogurt. Bertan geundela otoitzerako dei berezia egin dute pareko Yeni meskitatik, eta ostirala izanik, jende andana zebilen bai oinak eta ukabilak garbitzen baita errezatzen ere. Meskita lepo, eta kalean bertan ikusten zen jendea errezoan.

Gizonezkoak errezorako prestatzen.

Atzoko terrazan egin genuen moduan, jende gehiago “erakarri” dugu geurera, George eta konpainiaren onerako…13:30ak inguru zirela, Eminönü bertan dagoen bus geltokira joan gara, eta pixka bat bilatuta, 99a topatu dugu Eyüp aldera joateko. 7,5 LTY bostak. Txoferraren ondoan kobratzaile bat zihoan. Autobusa ez da beste munduko ezer, normala. Zutik joan gara. Derrepente, geltoki batetan emakume bizardun bat igo da; zeraman itxuragatik oso zaharra zirudien. Ez zekarren batere usain onik. Tokia utzi diote eser zedin, eta ondoren busetik jaisteko ere laguntza behar izan du.

20 minutuko ibilbidea egin ostean, Eyüp ingurura ailegatu gara. Gizon batek oso ondo adierazi digu zein geltokitan jaitsi, eta teleferikora joateko zein bide hartu behar genuen.

Denda pare batetan muturra sartu eta gero, meskitara ailegatu gara. Lehen aipatu moduan, gaur ostirala izanik jendetza handia toki sakratu hauetan. Eyüp Sultanaren meskita musulmanentzako oso garrantzitsua da, Istanbuleko beste edozein baino gehiago. 1458.an, musulmanek hiria hartu eta bost urtera, lehenengo meskita eraikin zuten hemen. Lurrikararen batek bota zuen ordea, eta gaur egungoa 1800. urtean amaitu zuten. Meskita Eyüp Ensariren omenez eraiki zen. Eyüp, Mahomaren jarraitzailea izan zen, haren bizkartzaina zela ere esan digute, eta meskitaren parean haren hilobia dago. VII. Mendean Konstantinopla hartzen saiatzen ari zirela zendu omen zen. Biak, bai meskita baita hilobia ere, Iznikeko azulejo ederrekin dekoratuak daude. Tokiaren garrantzia argia da, historikoki patio honetan Sultanek haien kargu-hartze ospakizuna egiten baitzuten. Baina harira.

Patiora sartzeko kristoren arazoak izan ditugu, jendeak tapoia egiten baitzuen atean, gehienak Eyüp Ensariren hilobira sartzeko. Patioan zuhaitz handi bi, plataforma baten gainean, eta jendeak horiei ere errezatzen.

Eyüp Ensariren hilobira sartzeko zai

Oinetakoak kendu, plastikozko poltsan gorde, neskek burua estali, eta meskita barrura. Deigarria oso lehenengo irudia: oin usaina. Oin usain handia. Meskita, atzokoa baino askoz txikiago, noski, baina kuriosoa. Jende asko errezatzen, batez ere emakumeak. Haien lekua, atzealdean, alboetan, eta goiko solairuan. Aurrean, gizonezkoak. Itxura? Kupula goian erdialdean, mihrab-a Mekara zuzendua “aldarearen” erdian, minbarra mikroarekin…

Handik irten eta neskak Eyüp Ensariren hilobia ikustera joatea ausartu dira. Oinetakoak kenduta eta burua estalita jakina. Iraitzek eta biok patioan itxaron diegu eserita, bizitza begi aurretik pasatzen ikusten…eta pasa dena emakume bat izan da; estrapozu egin eta kristoren muturrekoa hartzen ikusi dugu. Lurreko zulo batean oina sartu du eta klaro…eskerrak jende jatorra dabilen eta lurretik altxatzen lagundu dioten.

Irten dira gure lagunak eta bitxikeri gisa, hilobiari bizkarra ematen ez zion jendea pasa dela kontatu digute; hots ia karramarroen antzera pasa direla. Vivir para ver. Bostak bat berriz, meskitatik irten eta funikularrera. Ez da zehazki funikularra, teleferikoa baino. Makinan fitxak 1,50 LTYtan erosi ostean, pare bat minututan menditxo puntara iristen da, hau da hilerri puntara, ze Pierre Lotiren kafea hilerri batetan baitago. Urrezko Adarraren bistarik onenak hildakoek dituztela esan daiteke. Hau trufa. Kola handia dago igotzeko baina nahiko azkar doa. Bikote brasildar batekin igo gara, argazkiak elkarri atereaz. Sentsazio berezia ibilbidea hilerri gainetik egiten baita.

Asko aipatzen da Urrezko Adarra kristona dela eta bistak ere ikaragarriak direla…ba niri ez zait hainbesterako iruditu. Eguraldiak lagunduta, Topkapi eta Santa Sofia urruntasunean nabari dira.

Hau da ditxosozko Urrezko Adarra

Inguru horretan bazkaltzea erabaki dugu, ordua da eta (16ak aldera) eta jatetxe bat ikusi dugu, ia hutsik. Kasu egin digun tipoak bazkaltzeko arazorik ez dagoela esan eta bertara sartu gara. Kristaldun miradore batetan jarri gaitu, azkeneko mahaian, nahiz eta gainontzekoak ia erabat libre egon. Bistak majoak; Urrezko Adarra. Menuari buruz, sarrera gisa, hiru plater turkiar aukeratu ditugu pikatzeko; humusa, rollo antzeko batzuk haragiz eta arrozez beteta, eta leka batzuk. Dena hotza. Humusa eta rollotxoak ondo. Ondoren oilasko errea arroza eta purearekin. Ona ere. Iraitz “erlearena” egiten ari zela, zerbitzariari platerak bota dizkio ia. Hori begirada bota diona! Librada, barreak eta tipoaren aurpegi txarra arratsalde osorako. Postrerako menua eskatu, eta horren ordez, bost aukerak bandeja batetan ekarri dizkigute; bost horietatik lau aukeratu ditugu. Tipikoak denak. Teak eta kafeak doan. Bazkaria orotara 128 LTY. Ez dago batere gaizki.

Oinez jaitsi gara hilobi artetik eta azkenean ez dugu Pierre Lotiren kafea bisitatu. Ea beste baterako. Pierre Loti, Julien Viaud jaio, eta Euskal Herriarekin lotura handia izan zuen militar eta idazle frantsesa izan zen. XIX. Mende amaieran Iparraldera joan zen bizitzera, bertako amorante bat izan eta harekin hiru seme-alaba izan zituen. Bere eleberri famatuetariko bat, “Ramuntcho”, Azkaineko pilotari baten inguruko nobela da. 1923an Hendaian zendu zen. Istanbulen nahiko famatua, XX. Mendeko aldaketa sozio-politikoen lekuko “independientea” izan zen, eta hala azaldu zuen bere zenbait testutan.

Behean, 99a berriz hartu, baina beste norantzan noski, Gàlata zubiraino. Atatürk zubitik Urrezko Adarraren beste aldera pasa da, ondoren Gàlatatik Eminönüra pasatzeko. Gu lehenago jaitsi gara ordea, Gàlata dorrera igotzeko asmoa baitugu. Hala ere, lehenago zubi ondoko arrain postuak ikustera pasa gara; arrain ezin freskoagoa, bizirik baitaude askotan. Arrainak ikusteaz gain, inguruan katu eta kaio andana ere.

Gàlata dorrera ailegatu gara baina zoritxarrez ez gaituzte igotzen utzi. Antza denez, kupoa beteta dute gaurkoz. Ze eingo you ba!

Istiklal aldera jarraitu dugu. Ilundu du dagoeneko. Bertatik goazela, manifa batekin egin dugu topo. Presoen aldekoa zen, ez dakigu zein erakundekoak, baina pankarta batetan 60 baten izenak zeramazkiten. Bella Ciao kantatu dute lurrean eserita, eta askok presoen argazkiak eramaten zituzten. Gutxi ziren, 60-70 bat, haurrak barne, eta une batez tranbia turistikoaren ibilbidea eten dute. Haien oihu eta kantuen ostean, manifarekin jarraitu dute, eta guk gure ibilbidearekin. Atzerago, polizi pila, binaka, baina lasai eta distantzia handira asuntoa kontrolatzen. Doviz batetan sartu aurretik dirua trukatzera (1€=1,96 YTL), fruitu lehorrak erosten aritu gara. Oso denda ederra, dena oso ondo jarrita eta zainduta.

Taksimeraino ailegatu, eta jaistean, Do Rock ingurura joan, baina terrazan tokirik ez. Bertako tipoak interesa dugula ikusi, eta bakar bakarrik zegoen tipo bati mahaiz aldatzeko eskatu dio, eta honek ezetz, ez zuela nahi. Egoera zitala. Saiakera eskertu, eta beste batetara joan gara. Pixka bat beherago, 33cl.ko garagardoa 3,50 YTLra zioen panela ikusi, eta bertara sartu gara. Sartzerakoan, mahai handi bat prestatu digute, eta ea zer nahi genuen eta bostok garagardoa; nolakoa, eta nik “big” eta gainontzekoek “middle”. Miller atera dute.

Berbatan aritu, gustura toki lasaia baita, eta alde egiteko orduan, “the bill” eskatu eta 32,50 YTL. Harrigarria. Nire kañeroko Efesak 4,50 (litro erdia), eta Miller bakoitzak 7! Tipari ea zergatik, eta botilakoa kañerokoa baino garestiago dela eta guk “big-middle-small” galdetu duenean, “big” bat, eta gainontzekoek “middle” eskatu dutela esan. Zerbitzariak Miller atera duela, Iraitzek Miller eskatu duelako...”bai, Glenn Miller” esan dio. Total tolestuta eta baselinarik gabe sartu digutela; ez garestia delako, Miller bategatik hemen 3€ lasai asko pagatuko baigenuke, baina bai kolunpiadagatik. Tipak “ea zer egin zezakeen” galdetzen zuen, lankideari mobida guztia barre artean kontatzen zion bitartean.

Handik irten, izena ondo apuntatu berriz ez itzultzeko, eta ahal bada propaganda txarra egiteko, eta kalearen atzealdetik beherantz. Neskek fruta erosi dute bidean, eta Gàlata zubia baino lehen, tranbia hartu dugu. 23ak punttuan. Kristoren aldea; plazer bat da; azkarra, segurua…eta merkea. Gaurkoan garraio publikoa deskubritu dugunez, gutxi ibili gara oinez, 11000 pausu; ez da 8 kilometrotara iristen. Bihar goizean goiz jaikiko gara, Bosforoan zehar txangoa egin nahi dugu eta. TVEn “Muchachada Nui” ikusita, lotara. Ordu 1ak dira dagoeneko…

4.Zatia. Apirilak 8.

8:43etan jarritako iratzargailuak ez du arrakastarik izan. Betiko lez, ni izan naiz lehena, 9:10 aldera. Gosaltzeko igo garenean, juxtu 10ak jotzen ari ziren. Bertako arduradunak irribarretxoa bota digu sartutakoan. Fruta, gazta, olibak, tea…Gurekin txarterrean etorritako batzuk ondoko mahaian; egunon esan eta lautatik batek bakarrik erantzun du. Majisimas oye. Gosaldu dugu ba, 10:30tarako gelan, erdi botata geratu eta 11:20tako edo martxan jarri gara Topkapi aldera. Liburuan, posta bulegoak PTT deitzen direla ikusi nuen bart, eta maparen arabera, gure kalean halako bat badagoela ikusi dut. Topatu, eta orain arte idatzitako postalak utzi ditut. Ez naiz gehiegi fido ze tipoak oso aurpegi txarra jarri dit. En fin, arazo bat gutxiago.

Çemberlitas. Konstantinoren zutabea. Atzealdean Nuruosmaniye meskita.
Yerebatan inguruan, Buenos Aireseko Caminitoren antzekoa...

Topkapi, Mehmet II.ak XV. Mendean eraikitako jauregia da, eta XIX. Mendea arte Sultanen egoitza izan zen. 1853. urtean, Abdul Mecit I.ak bertatik alde egin eta Dolmabahçe jauregira joan zen. 1924. urtean museo gisa zabaldu zuten.

Sarrera.

Ia 12:20 ziren ailegatu garenean. Sarrerako txartelak erosi, 10€ buruko, eta sartzeko berriz atzoko kaosa; poltsak zintatik, eta gu arkutik. Txirrina etengabe “piii” egiten eta bertakoek kasu putik ez. Jende pila dabil, baina ez da agobio handirik. Sartu eta berehala Harenera joan gara. Entzundakoaren arabera, goiz goizetik nahiko jende pilatzen da hemen eta komeni da esna ibiltzea. Ez da hainbesterako izan. Beste tiket bat erosi behar izan dugu, 7,5€tan, eta tornua pasatuta, barrura.

Toki kuriosoa Harena. Haren arabieraz “debekatuta” edo “galerazita” esan nahi du. Leku honetan, Sultanaren emazte, amorante eta seme-alabak bizi ziren. Eunuko esklabo beltzek zaintzen zuten inguru hau, eta bertan sar zitezkeen gizonezko bakarrak Sultana eta bere semeak ziren. Bertan, kartzela bat ere bazen Sultanaren anaientzat. Haren hau Murat III.aren enkarguz eraiki zen XVI. Mende amaieran.

Harenaren hainbat detailetxo.

Bisita nahiko azkar egin dugu. Ez dugu audio-gidarik hartu, geletako panelak irakurtzen aritu gara. Gurekin batera espainiar emakume talde bat zebilen, txoko guztietan argazkiak ateratzen eta oihuka (audio-gida belarritatik kendu gabe noski) haien artean. Gelatxo asko, ez oso handiak, eta jende gehiegi. Argazkiak ateratzeko nahiko zaila. Gela ezberdinak ikusi ditugu, patioak, konketak…

Harenaren beste bi ikuspegi

Handik irten, errezorako deia egiten ari zirenean, eta jauregiko beste parteak ikustera joan gara. Kasualitatez, gure hegaldi kideak topatu ditugu; Kastroko bi bikoteak. Kolore ona genuela esan digute, eta barre batzuk bota ditugu haiekin. Altxorraren gelako kolan jarri gara. Jende pila…eta zalantza, ze nik uste nuen irundarrekin 14tan geratuak geundela, eta Iraitzek ezetz, 14:30tan zela…eta zer hobeto galdetzea baino?

Goian Bagdad pabilioia, behean Bosforoa Topkapitik ikusita.

Kolan geundela, gure Irungo lagunak ikusi ditugu inguruan, eta zuzenean galdetu egin diegu: “14tan ala 14:30tan?” 14:30tan. Ordu erdi faltan ba. Dena dela, altxorraren gelaren kanpoaldean itxaron gaituzte. Kastroko emakumeak ea nobiarik bota ote dugun galdetu digu neskekin ikusi gaituenean…

Azkar asko kola guztiak gainditu, harribitxi etabarrei jaramon gutxi egin, eta a toda letxe kanpora irten gara. Egia esan, nik ikusi nahi nituen gauza bakarrak Pertsiako Shari oparitu behar zioten labana eta urrez estalitako seaska ziren, 1964ko “Topkapi” pelikulan azaltzen zirelako. Aipatu beharrik ez dago altxorra gela ez dagoela pelikulan azaltzen den moduan.

Altxorren aretoa.

Falta zena ikusita, poliki-poliki alde egin dugu handik bostok. Aurrekoan deskubritutako kaletxotik jaitsi gara, Santa Sofia atzealdetik doana, eta dirua aldatzera joan gara. Negozio txarra egin dugu gaurkoan, 1€=1,93 YTL. Toki interesgarriak ikusi bazkaltzeko, eta azkenean Gàlata azpiko lehen garituan amaitu dugu arraina jaten, bidai agentziako Luisek gomendatu zigun moduan.

Topkapiko lorategiak oso ederrak...
Goiko argazkian kiosko bitxi bat.
Goian Yeni meskita eta gizon bat oinak garbitzen otoitz egitera sartu aurretik.

Dena dela, nik uste Luisek ez zigula guk aukeratutako horri buruz hitz egin prezizamente. Mejiloi eta kalamar razio bana, eta ondoren hainbat arrain ezberdinez osatutako 40€tako parrillada antzeko bat. Tokia inguruko gainontzeko jatetxeekin alderatuta, kutre samar bazen ere, autentikoagoa zen, bertako jendea baitzegoen bertan bazkaltzen. Ez da txarto egon.

Bazkaltzetik irten, berandu joan garenez, berandu irten gara ere, eta Espezieen Bazar ondotik igarota, tabernaz jositako plaza batetik pasa eta George Clooneyren doblea agurtu dugu. Hori barreak bota ditugunak.

Kuriosoa da; taberna baten paretik pasatzean, tipo batek bertara sartu edo terraza bat baldin bada, bertan esertzeko esaten dizu; onartu ezkero, beste batek mahai batetara eramango zaitu, eta hirugarren batek karta edo menua ekarriko. Laugarren batek zer nahi duzun galdetuko dizu eta bosgarrenak eskatutakoa ekarri. Gerta daiteke seigarren batek kobratzea, baina normalean aldez aurretik ikusi duzun baten bat izaten da. Horrela ezinezkoa da langabezia egotea hemen, hori bai ez dut pentsatu nahi zer nolako soldata izango duten…

Clooney gogor saiatu bada ere, ez dugu ezer hartu; Meskita Urdinerako bidean, postetxe nagusia ikusi dugu eta neskak kartulinak botatzera sartu dira. Jakin izan banu…

Yerebatan zisternen inguruko kaletxo batetik sartu eta estufadun terraza batetan eseri gara, erretzaileek erre dezaten, eta hotzik pasa ez dezagun. Neskek kafea; txokolatezko soufflea mutilek. Ondoren sagar tea atera digute. Ondo jan deu, ondo edan deu eta barre ederrak bota tabernako tipoarekin. Martxa non dagoen galdetu eta bihar Istiklal aldean majo egongo dela esan digu.

Meskita Urdina eta inguruak iluntzean

Terraza horretan ilundu digu, eta handik Meskita Urdinera joan gara. Inguruko postuetan geratu gara diru zorro eta litxarreri merkeak ikusten eta erosten, eta handik Meskitara. Ezin izan dugu sartu ordea, 19:40ak direlako; otoitzerako ordua. Ea zein ordutan joan gintezken galdetu eta 20:30ak aldera edo ondo legokeela esan digute. Meskitaren eraikinari buelta eman diogu ba, eta artisau denda interesgarriak topatu ditugu zalditegi zaharren inguruan. Azkenean, atzo oinetakoak garbitutako bankuetan amaitu dugu, zutik, argazki majoak ateratzen.

Ordua iritsi, eta Meskitara. Oinetakoak kendu, poltsan sartu, eta barrura. Neskek burua estali behar izan dute ere. Handia eta ikusgarria da Meskita Urdina. Hala esaten diote Iznikeko azulejo urdinak erabili zituztelako barrualdea dekoratzeko. Ahmet I.ak eman zuen eraikitzeko agindua XVII. Mendean. Ez dago apenas jenderik, eta daudenetatik, 2 edo 3 errezatzen. Moketa gorria, lanparak ia beheraino kable luzetatik eskegita; sabaiak oso altuak eta azulejo polikromatuekin dekoratuak, paretetan berriz urdina nagusi. Egia esan, urdinagoa izango zela uste nuen…

Meskita Urdinaren zenbait ikuspegi.

Emakumeentzako errezorako lekuak atzealdean eta alboetan daude, zapatak lagatzeko altzari batzuk badaude ere; Mekako meskitaren maketa bat ikusi dugu. Turistok gainditu behar ez dugun limitea egurrezko hesi batek markatzen du, minbarra, mihrab-a (Meka norantz dagoen markatzen duen ataria)…rato majo batez izan gara bertan, hori bai bake santuan, zerikusirik ez Santa Sofian jasandako iskanbilarekin. Irteeran borondatezko diru laguntza eskatu eta tiket bat eman digute emandako kopuruaren arabera.

Handik alde egin, eta Hipodromo ingurutik zisterna aldera. Taberna bateko batek txapa eman digu eta birrak 5 liratan zituela esan eta konbentzitu gaitu, nahiko erraz gainera. Jatetxea dirudi, baina ez digute kaña sartu ezer jan dezagun. Dena nahiko ondo, musika kenduta. Salsa eta antzeko kontuak. Un horror.

Berriketa majoa eta luzea egin dugu barruan, eta alde egin dugu beste batera. Handik gertu gainera. Txoko txiki batetan eseri arazi gaituzte eta hemen ere zerbeza bana. Musika, kantu famatuen disko bertsioak, baina 4 edo 5, ze etengabe errepikatzen ziren. Azkenean, nekatuta, 22ak baino gehiago direla ikusita, oinez hoteletara. Neskek tranbiaz joan nahi bazuten ere, elkarrekin joan gara oinez, eta hotelera lagundu diegu. Hotela inguru ilunean daukate. Jendilaje arraroa dabil gainera. Uste dut Fuar hotela dela, Namik Kemal kalean. Biharko geratu gara, eguerdian Eminönü inguruan, Eyüp aldera joateko, Pierre Loti eta istorio horiek ikustera.

Orain 1:30ak dira, berriz ere berandu; ez dugu ikasten. Gorputza geroz eta okerrago, baina beno, emango diogu buelta. Gainera, egunak pasa ahala eta zer egin dugun ikusita, ikusi beharrekoak ikusteko nahiko denborarik izango ez dugula geroz eta argiago dugu. Oseake beste batetan itzuli beharko. Gaur gutxi idatzi dut. Sentitzen dut. Ah, makinatxoaren arabera, 17700 pausu, 12 kilometro eta erdi gutxi gora behera.